Uşaqlarda Aqressiyanın Yaranma Səbəbləri
Uşaqlar bəzən kiçik səbəblərdən belə qıcıqlana və aqressiv reaksiya göstərə bilərlər. Xüsusilə, 9 yaşdan sonra başlayan cinsi yetişkənlik dönəmi uşaqlarda hormonal dəyişikliklər və yeniyetməlik təsirləri ilə aqressiya səviyyəsinin artmasına səbəb olur. Uzman-Klinik psixoloq Narınc Rüstəmova bildirir ki, bu dövrdə uşaqlar çevrələrinə və ailələrinə qarşı etiraz edərək, onların fikrinə zidd davranışlar nümayiş etdirirlər.
Aqressiv Davranışların Böhran Dönəmində Təzahürü
Bu vəziyyətlərdə valideynlərin səbirli davranması və müəyyən hallarda güzəştə getməsi vacibdir. Narınc Rüstəmova qeyd edir ki, 14-16 yaş arası yeniyetməlik dönəmində aqressiv davranışlar ən pik həddinə çatır və valideyn-övlad münasibətləri mənfi istiqamətə yönələ bilir. Bu dövr psixologiyada “böhran dönəmi” adlanır. Bu səbəbdən məktəb psixoloqları daha həssas davranmalı və çətin tərbiyə olunan uşaqlar ilə fərdi işlər aparmalıdır. Əgər məktəb psixoloqu bu işdə çətinlik çəkirsə, vəziyyəti məktəb rəhbərliyi ilə müzakirə etməli və lazım gələrsə, uşaqları daha təcrübəli psixoloqlara yönləndirməlidir.
Aqressiyanın Gələcək Təsirləri
Unutmaq olmaz ki, aqressiv davranış göstərən uşaqlar gələcəyin davranış pozuntusu olan fərdlərinə çevrilə bilərlər. Zərərli vərdişlər, ailədə şiddət görmə və göstərmə kimi hallar bu uşaqların gələcəkdə həyat yoldaşlarına və övladlarına qarşı aqressiv davranmalarına səbəb ola bilər. Narınc Rüstəmova qeyd edir ki, şiddət görən uşaq daxilindəki aqressiyanı bu gün müəllim və ya sinif yoldaşına qarşı göstərə bilmirsə, gələcəkdə daha zəif insanlara qarşı daha şiddətli formada çıxaracaq.
Peşəkar Psixoloq Dəstəyinin Əhəmiyyəti
Bu səbəbdən, aqressiv davranışlar vaxtında aşkarlanmalı və peşəkar psixoloq dəstəyi alınmalıdır. Aqressiya və davranış pozuntuları erkən mərhələdə müdaxilə edilmədikdə, bu şəxslər bir müddət sonra insanlara zərər verməkdən zövq alacaq bir vəziyyətə gəlib çıxa bilərlər. Belə halların qarşısını almaq üçün valideynlər və pedaqoqlar birgə əməkdaşlıq etməli və problemi vaxtında həll etmək üçün tədbirlər görməlidir.
Müəllif: Səbinə Hüseynli
