Şizotipal kişilik bozukluğu, olaylara tepki vermek yerine, tepkilerini kendi içlerinde yaşayan, kimseyle ilişkisi olmayan kişilerin yaşadığı bir kişilik bozukluğudur. Bu kişiler yaşadıkları sosyal aktivite olaylarında aşırı heyecan, kuşku, kaygı ve alınganlık yaşarlar. Toplumda garip davranışlar, ilginç düşünceler sergilerler. Toplumdan soyutlanmayı istemeseler de, insanlara karşı mesafeli davranırlar. Gerçeklere karşı yabancı gibi davranırlar. Batıl inanışları, garip düşünceleri, gerçek olmayan kişilerden mesaj aldığına dair düşünceleri olan kişilerdir. Davranışlarında, duygu ve düşüncelerinde dağınıklık vardır. Bu kişilerin davranışlarında gariplik olması, konuşmalarının net olmaması, insanlarla olan ilişkilerinin bozulmasına neden olur. Kendilerine az sayıda arkadaş edinebilirler. Yabancıların yanında gergin olur, tarikat gibi gruplara katılma eğilimi gösterirler. Bu kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler, ciddi olarak problem yaşar ve şizofren hastalara benzetilirler. Fakat şizofrenlere göre daha az garip davranışları vardır.
Şizotipal kişilik bozukluğu özellikleri nedir?
- Referans düşünceleri bulunur: Konuşmaların kendi ile ilgili olduğunu düşünür. Her söyleneni, bakışı ve tutumu yanlış algılar, bunlara gerçek dışı anlamalar yükler.
- Tuhaf inanış ve sihirsel düşünceleri bulunur: Kişiler başına gelenleri, olayların oluş şeklini tuhaf yorumlarlar. Kendi yorumlarına ise gerçekçi bakmadan inanırlar.
- Konuşmaları belirsiz, basmakalıp ve ayrıntılıdır: Kişiler konudan konuya atlayarak konuşma yaparlar. Sürekli olarak aynı konuları tekrar ederler.Karşılarındaki kişiler konuşmadan bir şey anlamazlar. Anlamadıklarını kişiye söyleseler bile, kişilik bozukluğu olan kişi, aynı konuşma şekline devam eder.
- Bildikleri sosyal ortamlarda bile aşırı kaygı durumu yaşarlar: Karşılarındaki kişilerle ne kadar yakın olsalar da, sürekli olarak bir kaygı durumu yaşarlar. Bu yüzden bulundukları ortamı terk etmeyi düşünürler.
- Bedensel illüzyonlar hissederler: Kişilik bozukluğu olan kişiler bacaklarında, kollarında, yüzünde sanki böcek dolaşıyormuş gibi bir hisse kapılırlar. Vücutlarında bir yerin büyüdüğünü, şeklinin bozulduğunu düşünerek, buna inanırlar
.
Şizotipal kişilik bozukluğu tedavisi nasıl yapılır?
Bu kişilik bozukluğu olan hastalar tedavi için psikoloğa gitmek istemezler. Ailelerinin zoruyla ya da başka sebeplerle terapi almaya razı olurlar. Terapiye gittiklerinde, olumlu olarak tepki verirler. Kendilerini izole etmeden, insanlarla iletişim kurmaktan dolayı keyif alırlar. Kişilik bozukluğu hastalığı bulunanlarda, ilaç tedavisi hastalığı tedavi etmek için değil, meydana gelen semptomları tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Bu kişilik bozukluğunda da, ilaçlar kullanılsa da, terapi öncelikli olarak tercih edilmelidir. İlerlemiş rahatsızlığı bulunanlar hastanede yatarak tedavi edilebilir. Bu yöntem onların kişilerle iletişim kurmasına yardımcı olabilir. Terapistler bu kişilerin gerçek dışı davranışlarına ve inanışlarına karşı daha gerçekçi düşünceler geliştirmesine yardımcı olabilir. Konuşma bozukluğunu tedavi eden yöntemler, kişilerin iyileşmesinde oldukça etkilidir.
Şizotipal Şəxsiyyət Pozuntusu
Şizotipal şəxsiyyət pozuntusu, hadisələrə reaksiya vermək yerinə, reaksiyalarını öz içlərində yaşayan, kimsəylə əlaqəsi olmayan şəxslərin yaşadığı bir şəxsiyyət pozuntusudur. Bu kəslər yaşadıqları ictimai fəaliyyət hadisələrində həddindən artıq həyəcan, şübhə, qayğı və küsəyənlik yaşayarlar. Cəmiyyətdə qəribə davranışlar, maraqlı düşüncələr sərgiləyərlər. Cəmiyyətdən kənar gəzməyi istəməsələr də, insanlara qarşı məsafəli davranırlar. Gerçəklərə qarşı xarici kimi davranırlar. Batil inancları, qəribə düşüncələri, gerçək olmayan kəslərdən mesaj aldığına dair düşüncələri olan kəslərdir. Davranışlarında, duyğu və düşüncələrində dağınıqlıq vardır. Bu kəslərin davranışlarında qəribəlik olması, danışmalarının dəqiq olmaması, insanlarla olan əlaqələrinin pozulmasına səbəb olur. Özlərinə az sayda yoldaş əldə edə bilərlər. Əcnəbilərin yanında gərgin olur, təriqət kimi qruplara qatılma meyli göstərərlər. Bu şəxsiyyət pozuntusuna sahib olan kəslər, ciddi olaraq problem yaşayır və şizofreniyalı xəstələrə bənzədilir. Lakin şizofreniyaya görə daha az qəribə davranışları vardır.
şəxsiyyət pozuntusunun xüsusiyyətləri nədir?
Referans düşüncələri vardır: Hər danışılanın özləri ilə əlaqədar olduğunu düşünərlər. Hər deyiləni, baxışı və tutumu səhv başa düşər, bunlara inanılmaz mənalar yükləyərlər.
Qəribə inanc və sehirli düşüncələri vardır: Şizotipal insanlar başlarına gələnləri, hadisələrin meydana gəlmə şəklini qəribə yozurlar. Öz şərhlərinə isə inandırıcı olub olmadığına baxmadan inanırlar.
Danışmaları naməlum, şablon və ayrıntılıdır: Şizotipal insanlar mövzudan mövzuya atlayaraq danışarlar. Davamlı olaraq eyni mövzuları təkrar edərlər.
Qarşılarındakı insanlar onların danışmalarından bir şey anlamazlar. Anlamadıqlarını şizotipə söyləsələr belə, şəxsiyyət pozuntusu olan adam, eyni danışma şəklinə davam edər.
Bildikləri ictimai mühitlərdə belə həddindən artıq gərgin vəziyyət yaşayarlar: Qarşılarındakı insanlarla nə qədər yaxın olsalar da, davamlı olaraq gərginlik vəziyyətində olarlar. Buna görə onlar olduqları mühiti tərk etməyi düşünürlər.
Vücudlarında illuziyalar hiss edərlər: Şəxsiyyət pozuntusu olan kəslər qıçlarında, qollarında, üzündə sanki böcək dolaşırmış kimi bir hissə qapılırlar. Bədənlərində bir yerin böyüdüyünü, şəklinin pozulduğunu düşünərək, buna inanırlar.
Şizotipal şəxsiyyət pozuntusununun müalicəsi necə edilər?
Bu şəxsiyyət pozuntusu olan xəstələr müalicə üçün psixoloqa getmək istəməzlər. Ailələrinin gücü ilə ya da başqa səbəblərlə müalicə almağa razı olurlar. Müalicəyə getdiklərində, müsbət olaraq reaksiya verirlər. Özlərini təcrid etmədən, insanlarla ünsiyyət qurmaqdan ötəri kef alarlar. Şəxsiyyət pozuntusu xəstəliyi olanlarda, dərman müalicəsi, xəstəliyi müalicə etmək üçün deyil, meydana gələn simptomları müalicə məqsədiylə istifadə edilməkdədir. Bu şəxsiyyət pozuntusunda da, dərmanlar istifadə edilsə də, müalicə prioritetli olaraq seçilməlidir. İrəliləmiş narahatlığı olanlar xəstəxanada yataraq müalicə edilə bilər. Bu üsul onların insanlarla ünsiyyət qurmasına kömək ola bilər. Terapistlər bu insanların anormal davranışlarına və inanclarına qarşı daha həqiqi düşüncələr inkişaf etdirməsinə köməkçi ola bilər. Danışma pozuntusunu müalicə edən üsullar, şizotipal insanların yaxşılaşmasında olduqca təsirlidir.
Tərcümə etdi : Narınc Könüllü Qrupunun Üzvü BƏYİMXANIM OSMANLI.
Mənbə : www.psikolojik.gen.tr
