Family Psychology jurnalında dərc olunan və Teksas Universitetindən olan Dr Elizabeth Gershoff başçılığı ilə irəli sürülən bir iş “şillə ilə ” cəzalandırılan uşaqların psixologiyasında təəccüblü bir nəticəni ortaya çıxardı.160 min uşaq üzərində aparılan iş şillə vurmanın uşaqların psixologiyasına olan təsirini üzə çıxardı.Elizabeth Gershoff bu mövzuyla əlaqəli “Analizlərimiz bir çox valideynin çoxda şiddət etmədiyini düşündüyü və adi gördüyü şillə vurma davranışı üstünə mərkəzlənib”deyir.Yəni başqa heç bir şiddət metodu işə daxil edilməmişdir.
Şillə vurmaq davranışı valideynlər arasında digər şiddət növlərinə nisbətən daha məqbul hesab olunur.Sadəcə şillə vurmaq dayaq atmanın təsirlərini araşdırmaq əslində çox çətin bir prosesdir necə ki,bu cür şiddət tətbiq edən valideynlərin zaman-zaman fərqli cür bədən cəzaları tətbiq etmələridə məlum olan haldır.Bu səbəblədə sadəcə şillə vurmaq davranışının təsirini ölçmək heçdə asan deyildir.Bu araşdırmanıda digərlərində fərqləndirən nöqtə tam olaraq buradı.Belə ki, araşdırma 50 ildir davam edir və 160 min uşaq bu vaxt ərzində araşdırılmışdır.Bu araşdırmaların sonunda şillə vuraraq cəzalandırma davranışı uşaqların psixologiyasına illər keçdikdən sonra çox zərərli təsiri olduğu məlum olmuşdur;hətta daha spesifik olmaq lazım olarsa,araşdırmalara əsasən uşaqların 17 psixoloji rahatsızlıqdan 13-nə sahib olduqları müşahidə olunmuşdur.Üstəlik, nəticələrə əsasən bu cəza növü nəticəsində uşaqların valideynlərinin sözlərini dinləmə nisbətidə çox aşağı düşür.Uşaqların zaman keçdikcə ailələrinə qarşı zid fikirli olmasına səbəb bu cəza formalarıdır.Məşhur cümlə:”Bizim ana atalarımızda da bizə belə edirdi ama bizim heç də psixologiyamız pozulmurdu”.araşdırma nəticələrinə əsasən bu nəhəng bir uydurmadan ibarətdir.Belə ki,uşaqkən bu davranışa məruz qalan adamların yetkinlik dövründə zehinsel bir rahatsızlıqlara və anti-sosial davranışlara yiyələnirlər.Onlarda öz övladlarına qarşı həmin cəzalandırma davranışlarından istifadə edirlər.
UNİCEF-in də bu məsələdə təəccüblü bir hesabatı var.Hesabata görə bir çox ölkədə hər ay uşaqların 70%-i ən az bir dəfə şillə ilə cəzalandırılır.Belə olunca ağıla “Dünya əhalisinin 70%nin psixologiyasının pozulması” fikri gəlsə də,araşdırma heyətinin başında duran Gershoff vəziyyətin belə olmadığını bildirmişdir.Bu araşdırmanın göstərdiyi ən əsas nöqtə şillə vurmanın digər şiddət növlərindən fərqli olmadığı idi.
Bir çox adamalr şillə vurmanı digər cəza növlərindən yumruq,təpikdən daha yumşaq hesab edirlər.Ancaq araşdırma nəticələri göstərir ki,şillə ilə cəzalandırılan uşaqların psixologiyası,digər fərqli şəkildə şiddətə məruz qalan uşaqların psixologiyasından elədə fərqlənmir.
Dünya ümumisinə baxanda nəticə heç də parlaq deyil.Hər nə qədər İsveç 1979-cu ildən uşaqlara şillə vurmağı qadağan etsə də,yaxın bir vaxtda eyni qadağanı qoymağa çalışan Kanada qadağan olunmamması üçün bir çox reaksiyalar aldı.Yeni Zelandiyada isə xalqın 88% şillə vurmağın qadağan olunmaması üçün fikir bildirdilər.
İndisə bu araşdırmalar olduqca təəccüblü nəticəni ortaya qoyur ki,şiddətin böyüyü kiçiyi olmaz.Uşağı vurmazlar istər təpik,istər yumruq,istərsə də şilləylə .Lazım olan isə uşağı qarşınıza almanız,söhbət etməniz, heç bir şiddət göstərmədən anlamağa çalışmanızdır.Düzgün yanaşmaqla şillə və ya hər hansı bir başqa şiddət üsulu ilə əldə etməyəcəyiniz nəticəni bu cür əldə edə bilərsiniz.
Uşaqları vurmayın!!!
Tərcümə etdi:Salamzadə Afaq(Narınc Könüllü qrupunun üzvü)
