Uşağın öz bədənini kəşfetmə dönəmi ilə başlayan cinsi tərbiyə oyunlarla davam edir.Bir çox valideyn uşağın cinsiyyətə aid davranışları ilə qarşılaşdıqda nə edəcəyini bilməz və bu davranışları yetişkin insanların cinsi həyatı ilə qarışdırar.Lakin uşaq cinsi həyatı yetkin cinsi həyatından tamamilə fərqlidir və uşağın inkişafında təbii bir dövrdür.Cinsi tərbiyədə ana və ata bilməlidir ki, səbrli olmaq və bu kəşfin təbii bir dövr olduğunu qəbul etmək lazımdır.
Cinsi kəşflər iki yaş dövrü ilə birlikdə artar.Bu dövrdə uşaq tualet vərdişinə yiyələnməyə başladığı üçün cinsi orqanına toxunması və bu toxunuşlarda xoşa gələn fərqli duyğular kəşf etməsi meydana çıxar.Əvvəllər oyunlarında rast gəlinən bu davranışlar,sonra bilərək təkrar edilməyə başlar.Bu davranışın qadağan olunması uşağın diqqətini daha çox çəkər və marağını daha da artırar.Xüsusilə də iki yaş dövründə bu tip davranışların sayı artar.Daimi xəbərdarlıqlar olunarsa uşaq özünü günahkar hiss edər və səhv etdiyini düşünər.Bu davranışlar təbii bir dövr olaraq qəbul edilsə də görülmə sıxlığı önəmlidir.Yalnız qalan,darıxan,oyun oynamağa yoldaşı olmayan,daima qadağalar qoyulan,yemək və tualet vərdişində sərt nəzarətdə olan və içinə qapalı uşaqlarda bu davranış daha sıx görünür.Bu səbəblər valideynlər tərəfindən bilinməli və qarşısını almaq üçün çalışılmalıdır.
Yuxu saatlarında da bu davranışlar görülə bilər.Bu dövrdə xüsusilə,uşağın yuxusu gəlmədən yatağına yatırılmaması vacibdir.3-5 yaş aralığında cinsi məlumatlar uşaqlar tərəfindən böyük maraqla qarşılanar.Uşaq kimə sual yönləndirirsə cavabı da həmin şəxsdən almalıdır.Qız uşağı atasına bu mövzuda sual verərkən “anandan soruş” deməməlidir.“Mən necə doğuldum?,”Hardan gəldim?” tipli suallar cavabsız qalmamalıdır.Cavablar uşağın anlaya biləcəyi bir dildə və yaşına uyğun izah edilməlidir.Soruşduğu suala təəccüblənsəniz də,necə cavab verəcəyinizi bilməsəniz də bunu ona hiss etdirməməlisiniz.Təbii və rahat açıqlamalarla cinsi tərbiyəni daha aydın qəbul edəcəkdir.
Uşaqlara cinsi orqanlarının özəl olduğunu anlatmaq cinsi tərbiyənin əsasını təşkil edir.Sadəcə həkiminin və lazım gələrsə ana və atasının toxuna biləcəyini ona izah etmək lazımdır.Ana və atanın cinsi həyatı və cinsi orqanları ilə bağlı maraq da görülməkdədir.Burada cinsi həyatla əlaqədar məlumat vermək yerinə,bunun ana və ataya özəl olduğunu ifadə etmək daha yararlıdır.Detaylı məlumatlar bu yaşdaki uşağın zehnini qarışdıra bilər.Valideynlərin,evdəki digər böyük uşaqların evdə çılpaq olmaması,birlikdə çimilməməsi və eyni yataqda yatılmaması çox vacibdir.
Uşaq ilə ailənin ünsiyyətə çox önəmlidir.Sağlam qarşılıqlı ünsiyyət zamanı düzgün cinsi tərbiyə vermək mümkündür.Cinsi tərbiyə ana və ata tərəfindən hər yaşa uyğun bir şəkildə verilməlidir.Zamanında kifayət qədər məlumat verilməyən uşaqlar daha fərqli və gizli,təhlükəli yollardan məlumat əldə etməyə çalışacaqlar.Bu da cinsi tərbiyəni zədələyə bilər.
Uşaqlıq dövründə sağlıqlı keçirilən cinsi tərbiyə yeniyetməlik və yetişkənlik dövründə sağlam cinsi həyatın təməlini qoyacaqdır.Yeniyetməlik dövründə cinsi tərbiyə daha çətindir.Bu zaman bədəndə gedən fizioloji dəyişikliklər yeniyetmənin psixologiyasına öz böyük təsirini göstərir.Yeniyetməlik dövründə uşaqlıqda qazanılan cinsi biliklərin əhəmiyyəti çoxdur.Valideynlər cinsi tərbiyə verərkən nə edəcəyini bilmirsə,özünü itirirsə psixoloqa müraciət etməli və dəstək almalıdır.
Ülfət Abbaszadə.Narınc könüllü qrupunun üzvü.
