Əziz oxuyucular,Bu məqalədə autist uşaqlar və valideynləri üçün vacib bir məsələ,tualet vərdişlərinin formalaşması ilə bağlıdır. Psixoloqların uşaqlar uzərində ilk hədəfi uşaqlara asılı olmadan yaşamaq vərdişini öyrətməkdir. Bu mənada yemək vərdişləri,geyinmə vərdişləri,tualet vərdişləri əsas hədəflərdəndir. Bu vəzifələrin qazanılmasına lap kiçik yaşlardan başlamaq lazımdır. Bu vərdişlərin qazanılması hər uşaqda fərqlidir.Tualet vərdişləri autist uşaqlar üçün gərəkən ən önəmli vərdişlərdən biridir.Bir çox məktəbli müəssisələri autist uşaqların tualet vərdişləri olmadığı üçün onları qəbul etmirlər.Uşaqların inkişafı üçün lazımlı parçalardan biri olan tualet vərdişləri,əsəbi və psixoloji yetkinləşmək nəticəsində ümumiyyətlə,həyatın ilk beş ilində öyrədilməlidir.Tualet vərdişlərinin öyrədilməsindən öncə bağırsaq və sidik kisəsi nəzarət üçün yetkinləşməsi lazımdır.Bağırsaq və sidik kisəsinin nəzarəti üçün normal inkişafı belədir:
Yeni doğulmuş uşağın bağırsaq və sidik kisəsinin həcmi olduqca balacadır. Həyatının ilk beş ayında gün ərzində təxmini 17dəfə uşaq tualetə çıxır. İlk 2ildə sinir sisteminin formalaşması,sidik kisəsi və bağırsaq doluluğuna qarşı uşağın həssaslığı artır,tualetə getmək istədiyi zaman fiziki hərəkətlərlə reaksiya verir,işarə və ya sözlərlə tualetinin gəldiyini hiss etdirir. 3yaşından sonra isə uşaq tualeti gəldiyi zaman sidiyini saxlamağı bacarır.Ancaq yuxarıda ifadə edilən bu vəziyyət inkişaf çatışmazlığı olan uşaqlarda bu şəkildə reallaşmaz.Duygusal pozğunluqları,nöqsanları,insanları başa salmaq və başa düşmək çətinlikləri,diqqət eksikləri bu bacarığın formalaşmasını daha da çətinləşdirir. Tualet vərdişində 2 əsas üsul var:
1) Ənənəvi üsul
2) Sürətli üsul.
Ənənəvi üsulda ortalama 10gün ərzində uşağı tualetə çıxarmaqla,onun quruluq vəziyyəti müəyyənləşdirilir.Əgər uşaq 1saatdan az vaxtda tualetə gedirsə,bu o deməkdir ki,uşaqda tualet vərdişi tam formalaşmamışdır.
Sürətli üsulun təməlini,alınan mayenin miqdarının artırılması və uşağın tualetə getmə tezliyinin dəyişməsilə əlaqədardır.
Hərşeydən önəmli uşaqları tualet vərdişini öyrədərkən səbrli olmaq lazımdır. Hərşeyi çox yaxşı etdiyimiz vaxtda uşaq qisa vaxtda tualet vərdişlərinə yiyələnməyə bilər. Amma müəyyən bir müddətdən sonra
Mənbə: www.beratcelik.com
Məqalənin adı: Otustik çocuklarda tuvalet agitimi
Müəllif: Berat Çelik
