29 sentyabr bütün dünyada Dünya Səhiyyə Təşkilatı və Ürək Federasiyası tərəfindən “Dünya ürək günü” kimi qeyd olunur. Zərərli vərdişlər, tütün məmulatlarından istifadə,həmçinin stress, əsəb, həyəcan və digər psixoloji faktorlar da ürək-damar xəstəlikləri riskini artırır.
Son dövrlər isə panik atak problemi ilə bağlı istər gənclər, istərsə də orta yaşlı insanlar nevropataloqlara, psixiatrlara və psixoloqlara tez-tez müraciət edirlər və bu problemdən çıxış yolunu öyrənmək istəyirlər. Bəs panik atak necə yaranır?
Əvvəla onu bildirmək lazımdır ki, panik atak insanlar davamlı stess keçirdikdə, çox böyük travma aldıqda, bunun korreksiyası üçün psixoloqa vaxtında müraciət olunmadıqda, mütəmadi yuxusuzluq halları, stressli iş rejimi zamanı və ya hər hansı bir təbii fəlakət nəticəsində yaranan şiddətli qorxu halından sonra üzə çıxa bilər.
Travma sonrası yaranan panik ataklar daha çox insanın həmin travmanı aldığı saatda üzə çıxır. Məsələn: gündüz 12:00 radələrində insan hər hansı baş verən təbii fəlakətdən və ya ağır qəzadan travma alıbsa artıq, onda panik atak tutmaları demək olar ki, bu saatlarda özünü göstərəcəkdir. Bu da normal haldır, çünki biz araşdırsaq görərik ki, həmin saat baş vermiş hadisə zamanı o situasiyadan, eyni zamanda həmin an yaşadığı stressdən, sıxıntıdan çıxa bilməyib və bu şüuraltısına kodlanıb.
Panik atak tutmaları zamanı əl-ayaq tərləməsi, əsmə, ürək döyüntüsünün sürətlənməsi, boğulma halları və s. sıx şəkildə müşahidə edilir.
“Panik atakı necə korreksiya edə və zamanla aradan qaldıra bilərik?”
Qeyd etdiyimiz kimi yuxarıda sadaladığımız əlamətlər hiss edilərsə mütləq gecikdirmədən peşəkar mütəxəssis dəstəyi alınması və bu problemin vaxtında korreksiya edilməsi gərəklidir. Əgər panik atak hər hansı bir travma sonrası meydana çıxıbsa, yəni psixoloji faktor ön plandadırsa zamanında paralel olaraq psixoloqa da müraciət edilməlidir. Psixoloq bunu müəyyən etməli və o travmanın üzərində işləməlidir. Beləcə, zamanla pasient bunu psixoloji olaraq da aşmağa və panik atak tutmaları azalmağa başlayacaqdır.
Amerika Beynəlxalq Nevrorequlyasiya və tədqiqatlar Dərnəyinin rəsmi Azərbaycan təmsilçisi, Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun elmi işçisi, uzman- klinik psixoloq Narınc Rüstəmova
